Μανιφέστο προς τους εργάτες των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας.
Προς την Εργατική Διεθνή! Προς την κοινή γνώμη!
Ο πόλεμος είναι στην πόρτα μας. Όταν δημοσιευτούν αυτές οι γραμμές, θα είναι κατά πάσα πιθανότητα ένα συντελεσμένο γεγονός.
Αλλά εμείς, οι σοσιαλιστές των Βαλκανικών χωρών και της Εγγύς Ανατολής, που επηρεαζόμαστε άμεσα από τον πόλεμο, δε θα επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να παρασυρθούμε από το σοβινιστικό κύμα. Δυναμώνουμε ακόμα περισσότερο τις φωνές μας ενάντια στον πόλεμο και καλούμε τις μάζες των εργατών και των αγροτών μαζί με όλους τους ειλικρινείς δημοκράτες να ενωθούν μαζί μας, για να αντιτάξουμε στην πολιτική της αιματηρής βίας, η οποία φέρνει μαζί της τις πιο καταστροφικές συνέπειες, την αντίληψή μας της διεθνούς αλληλεγγύης.
Το προλεταριάτο των Βαλκανίων δεν έχει τίποτα να κερδίσει απ’ αυτή την περιπέτεια, διότι τόσο οι νικημένοι όσο και οι νικητές θα δουν το μιλιταρισμό, τη γραφειοκρατία, την πολιτική αντίδραση και την οικονομική κερδοσκοπία, με τις συνηθισμένες συνέπειες της βαριάς φορολογίας και των αυξήσεων των τιμών, της εκμετάλλευσης και της βαθιάς δυστυχίας, να αναπτύσσονται με μεγαλύτερη δύναμη και αλαζονεία πάνω σε σωρούς από πτώματα και ερείπια.
Επιπλέον, για τις Βαλκανικές χώρες, ο πόλεμος θα έχει και άλλες συνέπειες λόγω της πολιτικής και γεωγραφικής τους κατάστασης.
Σε περίπτωση που αναδειχτούν νικητές από τη σύγκρουση και η Οθωμανική Αυτοκρατορία γίνει αντικείμενο διαμελισμού, η μερίδα του λέοντος, που είναι οι πλουσιότερες περιοχές από οικονομική άποψη και τα πιο σημαντικά σημεία από στρατηγική άποψη, θα κατασπαραχθούν από τις μεγάλες καπιταλιστικές δυνάμεις που έχουν αποσπάσει εδάφη στην Ανατολή από άκρου εις άκρον.
Η Αυστρία στη Θεσσαλονίκη, η Ρωσία στο Βόσπορο και στην Ανατολική Ανατολία, η Γερμανία καταλαμβάνοντας την υπόλοιπη Ανατολία και τη νότια Αλβανία η Ιταλία – αυτός πιθανότατα θα είναι ο χάρτης της Ανατολής μετά την ενδεχόμενη κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Έτσι, την ημέρα που θα πέσουν στα χέρια των Δυνάμεων, η ανεξαρτησία των βαλκανικών κρατών θα τελειώσει. Η πολιτική και δημόσια ελευθερία του λαού θα καταστραφεί από το μιλιταρισμό και τη μοναρχική αυτοκρατορία, η οποία, ενισχυμένη από τη νίκη της ενάντια στους Τούρκους, θα απαιτήσει νέες πιστώσεις για τους στρατούς της καθώς και νέα προνόμια για τους ηγεμόνες της. Και μετά από αυτές τις σκληρές δοκιμασίες, οι εθνικοί αγώνες μεταξύ των λαών δε θα έχουν τελειώσει. Θα γίνουν ακόμη πιο δριμείες, καθώς ο καθένας θα επιδιώκει την ηγεμονία.
Μια νικηφόρα Τουρκία θα οδηγήσει στην ανάκαμψη του θρησκευτικού φανατισμού και του μουσουλμανικού σοβινισμού – ο θρίαμβος της πολιτικής αντίδρασης – στην απώλεια των λίγων βελτιώσεων που επιτεύχθηκαν με αντάλλαγμα τόσες θυσίες στην εσωτερική κυβέρνηση της χώρας. Επιπλέον, θα επιφέρει το θρίαμβο των αυστριακών και ρωσικών ιμπεριαλισμών, οι οποίοι θα αποτελέσουν τους σωτήρες των ηττημένων βαλκανικών δυνάμεων, προκειμένου να επεκτείνουν την ιδιοτελή προστασία τους πάνω στους κατεστραμμένους λαούς.
Για να δικαιολογήσουν τον πόλεμο, οι εθνικιστές των βαλκανικών κρατών επικαλούνται την αναγκαιότητα της επίτευξης της εθνικής τους ενότητας ή τουλάχιστον της απόκτησης πολιτικής αυτονομίας για τους υπηκόους τους, που βρίσκονται υπό τουρκική κυριαρχία.
Τα σοσιαλιστικά κόμματα δεν αντιτίθενται στην επίτευξη της πολιτικής ενότητας των στοιχείων κάθε έθνους.
Το δικαίωμα των εθνοτήτων σε μια αυτόνομη ζωή είναι η άμεση συνέπεια της πολιτικής και κοινωνικής ισότητας και από την καταπίεση απ’ όλα τα ταξικά, καστικά, φυλετικά ή θρησκευτικά προνόμια που διεκδικεί η Εργατική Διεθνής. Αλλά αυτή η ενότητα θα πραγματοποιηθεί με το διαμελισμό των πληθυσμών και των εδαφών της Τουρκίας μεταξύ των μικρών βαλκανικών κρατών;
Θα έχουν οι Τούρκοι, τώρα υπό βουλγαρική, σερβική ή ελληνική κυριαρχία, την εθνική τους ενότητα; Οι Σέρβοι του Νόβι Παζάρ και της Παλαιάς Σερβίας1, οι Βούλγαροι, οι Έλληνες, οι Αλβανοί της Μακεδονίας, η οποία θα διαμελιστεί τελικά υπό το ζυγό της Αυστρίας ή της Ιταλίας, οι Αρμένιοι και οι Κούρδοι της Ανατολικής Ανατολίας, οι Τούρκοι, οι Έλληνες και οι Βούλγαροι του βιλαετιού2 της Αδριανούπολης, που θα μπορούσαν να γίνουν θήραμα της Ρωσίας, θα πραγματοποιήσουν την εθνική τους ενότητα;
Η μπουρζουαζία και ο εθνικισμός δεν μπορούν να δημιουργήσουν αληθινή και διαρκή εθνική ενότητα. Αυτό που θα δημιουργηθεί από έναν πόλεμο μπορεί να καταστραφεί από έναν άλλο πόλεμο.
Η εθνική ενότητα, που βασίζεται στην υποταγή των εθνικών στοιχείων άλλων φυλών, φέρει μέσα της ένα προπατορικό αμάρτημα, το οποίο είναι μια διαρκής απειλή. Ο εθνικισμός αλλάζει μόνο τα ονόματα των αφεντικών και το βαθμό της καταπίεσης, αλλά δεν τα καταργεί. Μόνο η πολιτική δημοκρατία με πραγματική ισότητα για κάθε στοιχείο, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας ή τάξης, μπορεί να δημιουργήσει πραγματική εθνική ενότητα.
Το εθνικιστικό επιχείρημα, στην πραγματικότητα, είναι πρόσχημα μόνο για τις βαλκανικές κυβερνήσεις.
Το πραγματικό κίνητρο της πολιτικής τους δεν είναι παρά η τάση προς οικονομική και εδαφική επέκταση, η οποία χαρακτηρίζει όλες τις χώρες, όπου αναπτύσσεται καπιταλιστική παραγωγή. Οι γείτονες της Τουρκίας αναζητούν απ’ αυτήν τα ίδια πλεονεκτήματα με τις Μεγάλες Δυνάμεις, που κρύβονται πίσω από τα μικρά κράτη: θέλουν αγορές για τα αγαθά τους, για την επένδυση του κεφαλαίου τους και για την απασχόληση του γραφειοκρατικού προσωπικού, που υπερκαλύπτει τις ανάγκες των γραφείων της μητρόπολης.
Αν όμως επισημάνουμε τη βαρύτατη ευθύνη των βαλκανικών κρατών για τον προσεχή πόλεμο, καθώς και στο παρελθόν, όταν παρεμπόδιζαν την εσωτερική μεταμόρφωση της Τουρκίας και αν κατηγορούμε την ευρωπαϊκή διπλωματία, που ποτέ δεν ήθελε να δει σοβαρές μεταρρυθμίσεις στην Τουρκία, για δολιότητα, δε θέλουμε με κανέναν τρόπο να μειώσουμε την ευθύνη των ίδιων των τουρκικών κυβερνήσεων. Τις καταγγέλλουμε και στον πολιτισμένο κόσμο, στο λαό της αυτοκρατορίας, και ιδιαίτερα στις μάζες των Μουσουλμάνων, χωρίς τη βοήθεια των οποίων δε θα ήταν σε θέση να διατηρήσουν την κυριαρχία τους.
Καταγγέλλουμε το τουρκικό καθεστώς για την πλήρη απουσία πραγματικής ελευθερίας και ισότητας των εθνοτήτων – απόλυτη έλλειψη ασφάλειας και εγγυήσεων για τη ζωή ή για τα δικαιώματα και την περιουσία των πολιτών – για την ανυπαρξία δικαιοσύνης και μιας καλά οργανωμένης και αμερόληπτης διοίκησης. Έχει διατηρήσει ένα σύστημα των πιο βαριών και των πιο εξοργιστικών φόρων. Έχει κωφεύσει σε όλες τις απαιτήσεις για μεταρρυθμίσεις για τους Μουσουλμάνους και τους μη Μουσουλμάνους εργάτες και αγρότες. Έχει υποστηρίξει ένοπλους φεουδάρχες και νομαδικές φυλές εναντίον ανυπεράσπιστων αγροτών.
Με την παροιμιώδη αδράνειά τους, οι τουρκικές κυβερνήσεις δεν έκαναν τίποτε άλλο απ’ το να προκαλέσουν και να διατηρήσουν τη δυστυχία, την άγνοια, τη μετανάστευση και τη ληστεία και τις πολυάριθμες σφαγές στην Ανατολία και τη Ρούμελη, με μια λέξη την αναρχία, που σήμερα χρησιμεύει ως πρόσχημα για επεμβάσεις και για πόλεμο.
Η ελπίδα ότι το νέο καθεστώς θα θέσει τέρμα στο παρελθόν, εγκαινιάζοντας μια νέα πολιτική, έχει καταρρεύσει. Οι διαδοχικές κυβερνήσεις των Νεοτούρκων δε συνέχισαν μόνο τα λάθη του παρελθόντος. Χρησιμοποίησαν την εξουσία και το κύρος ενός ψευτοκοινοβουλευτισμού που δόθηκε στην Τουρκία, ώστε να εφαρμοστεί ένα σύστημα αποεθνικοποίησης και καταπίεσης και υπερβολικού γραφειοκρατικού συγκεντρωτισμού που θα πλήξει τα δικαιώματα των εθνοτήτων και τις διεκδικήσεις των εργατικών μαζών.
Οι άνθρωποι του νέου καθεστώτος ξεπέρασαν επίσης από ορισμένες απόψεις τους παλιούς, οι οποίοι είχαν ανεβάσει τις συστηματικές δολοφονίες των πολιτικών αντιπάλων του στις κορυφές του συστήματος διακυβέρνησης.
Αναγνωρίζουμε όμως ότι ο λαός – και μόνον ο λαός – έχει το δικαίωμα να διαθέσει τη ζωή του. Στον πόλεμο, που με όλη μας τη δύναμη αποκρούουμε ως τρόπο επίλυσης των πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων, αντιτάσσουμε τη δράση των συνειδητών και οργανωμένων μαζών.
Στο αιματηρό ιδεώδες των εθνικιστών, που θα διαθέσουν τη ζωή των λαών τους με τον πόλεμο και θα παζαρεύουν με τα δικαιώματά τους και τα εδάφη τους, απαντάμε επιβεβαιώνοντας την επιτακτική ανάγκη που είχε ήδη διακηρύξει η Διαβαλκανική Σοσιαλιστική Διάσκεψη του Βελιγραδίου το 1909, για τη στενή ενότητα όλων των λαών των Βαλκανίων και της Εγγύς Ανατολής χωρίς διακρίσεις φυλής ή θρησκείας.
Χωρίς μια τέτοια ομοσπονδία των λαών της Ανατολικής Ευρώπης, η εθνική ενότητα δε θα είναι για αυτούς ούτε δυνατή ούτε διαρκής. Δε θα υπάρξει ταχεία οικονομική και κοινωνική πρόοδος, διότι η ανάπτυξή τους θα απειλείται συνεχώς από την αέναη επιστροφή της εσωτερικής αντίδρασης και της ξένης κυριαρχίας.
Όσον αφορά ειδικότερα την Οθωμανική Αυτοκρατορία, θεωρούμε ότι μόνο η ριζική μεταρρύθμιση των εσωτερικών σχέσεών της μπορεί να αποκαταστήσει την ειρήνη και τις φυσιολογικές συνθήκες ζωής, να αποτρέψει την ξένη επέμβαση και τον κίνδυνο του πολέμου και τελικά να καταστήσει δυνατή μια δημοκρατική βαλκανική ομοσπονδία.
Δεν είναι μια προσπάθεια αναβίωσης, κληρονομημένη από μια κοντόφθαλμη γραφειοκρατία, η δυνατότητα του τούρκικου καθεστώτος να λύσει το πρόβλημα των εθνοτήτων, παρέχοντας πραγματική ισότητα, προσφέροντας πλήρη αυτονομία στις εθνότητες για τους πολιτιστικούς τους θεσμούς – σχολεία, εκκλησίες κλπ. – και με την ίδρυση τοπικής αυτοδιοίκησης σε επαρχίες, καντόνια και κοινότητες, με αναλογική εκπροσώπηση για τις εθνοτικές ομάδες και τα κόμματα, με ισότητα γλωσσών.
Μόνο μια διοίκηση, στην οποία εκπροσωπούνται οι διάφορες εθνοτικές ομάδες της αυτοκρατορίας, θα παράσχει την απαραίτητη εγγύηση της αμεροληψίας.
Μόνο οι αγροτικές μεταρρυθμίσεις, η φορολογική μεταρρύθμιση, η κοινωνική νομοθεσία και οι εγγυήσεις για τα δικαιώματα του συνεταιρίζεσθαι και του συνέρχεσθαι θα δώσουν στις μουσουλμανικές εργατικές και αγροτικές μάζες την ελάχιστη ικανοποίηση, που θα τους συνδέσει με το νέο καθεστώς.
Αυτές οι μεταρρυθμίσεις μπορεί να ενοχλήσουν την τουρκική γραφειοκρατία, δηλαδή τις λίγες χιλιάδες άτομα που έχουν προσδεθεί στα προνόμιά τους. Αλλά θα ωφελήσουν στον υψηλότερο βαθμό τον τουρκικό λαό, τον οποίο το σημερινό καθεστώς υποβαθμίζει στον αποκλειστικό ρόλο του στρατιώτη και του αστυνομικού, που σπεύδει σε όλα τα σύνορα και σε κάθε επαρχία, για να καταπολεμήσει τις καταστροφές που συσσωρεύτηκαν σε αυτή την χώρα από την τουρκική ανικανότητα και την ολιγαρχία.
Η λύση των μεγάλων προβλημάτων, που πλήττουν τους πληθυσμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θα εγγυάται την εθνική ασφάλεια των Μουσουλμάνων και θα τους επιτρέψει να στρέψουν ειρηνικά την προσοχή τους στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική τους ανάπτυξη.
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα, για την υλοποίηση του οποίου κάνουμε έκκληση όχι μόνο στη συνεργασία του προλεταριάτου των Βαλκανίων, αλλά και στο διεθνή σοσιαλισμό.
Εμείς, οι σοσιαλιστές των Βαλκανίων και της Εγγύς Ανατολής, έχουμε μια βαθιά συνείδηση του διπλού ρόλου, που πρέπει να διαδραματίσουμε όσον αφορά το παγκόσμιο προλεταριάτο κι εμάς τους ίδιους.
Αντιμετωπίζοντας την εξάπλωση της πολεμικής παλίρροιας που απελευθερώνουν οι κυβερνήσεις και ο σοβινιστικός Τύπος, αγωνιζόμενοι ενάντια στα αισθήματα, που εμφυτεύονται και τρέφονται από μια στρεβλή εκπαίδευση που έχει την τάση να ευνοεί τη σύγκρουση μεταξύ εθνοτήτων και την ταξική κυριαρχία, δε θα παραλείψουμε να εκπληρώσουμε το καθήκον μας της διεθνούς αλληλεγγύης. Στην πραγματικότητα, είμαστε απλώς προπύργια, γιατί ο πόλεμος στα Βαλκάνια φέρνει τη γενική ειρήνη μπροστά σε επικείμενο κίνδυνο. Η διέγερση όλων των ορέξεων των καπιταλιστών των μεγάλων κρατών και η υπεροχή στην πολιτική ζωή των ιμπεριαλιστικών στοιχείων, άπληστων για κατακτήσεις, μπορεί όχι μόνο να προκαλέσει πόλεμο μεταξύ των εθνών αλλά και εμφύλιο πόλεμο. Και καθώς οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις πολλών χωρών έχουν καταφύγει στα τελευταία τους οχυρά ύστερα από διαδοχικές νίκες του προλεταριάτου, δε θα παραλείψουν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία που τους προσφέρεται για να πνίξουν τις μάζες στο αίμα ή να καταπνίξουν με περιοριστική νομοθεσία το κίνημά μας για τη χειραφέτηση, τον πολιτισμό και την ανθρώπινη πρόοδο.
Για εβδομάδες και μήνες, διεξάγουμε μια εκστρατεία ενάντια στον πόλεμο. Αλλά είναι ιδιαίτερα αυτή τη στιγμή που διαμαρτυρόμαστε πιο δυνατά. Εκφράζουμε τη σταθερή πρόθεσή μας να υποστηρίξουμε με όλη μας τη δύναμη τον αγώνα του παγκόσμιου προλεταριάτου εναντίον του πολέμου, εναντίον του μιλιταρισμού, εναντίον της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και υπέρ της ελευθερίας, της ισότητας, της χειραφέτησης των τάξεων και των εθνοτήτων, με μια λέξη, υπέρ της ειρήνης.
Κάτω ο πόλεμος! Ζήτω η διεθνής αλληλεγγύη των λαών!
12 Οκτωβρίου 1912
Πηγή: Κομμουνιστική Τάση, ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης
