Πέμπτη 1 Ιουνίου 2023

Γιατί σταματάει η κίνηση της Ιστορίας ή πώς σέρνεται

Το αυτοκρατορικό εναλλασόμενο σύστημα που υπήρχε για χιλιετίες στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο και γύρω από αυτόν, με τις ατελείωτες συγκρούσεις μεταξύ των βασιλείων, αρχίζει να φθίνει από την έναρξη του κινήματος της Αναγέννησης και με την ανακάλυψη της Αμερικής ως μια λυτρωτική πρόσβαση σε νέα εδάφη-η μεγαλύτερη ανάγκη-απελευθερώνοντας την Ευρώπη σιγά-σιγά από τα δεσμά του Μεσαιωνισμού και της μάστιγας των τυχοδιωκτών που βρίσκονταν σε τέλμα.Η Ολλανδική και η Αγγλική αστική επανάσταση τον 17ο αιώνα αλλά και η μεγάλη Γαλλική Επανάσταση του 18ου αιώνα έριξαν τη μισητή μοναρχία, αλλάζοντας τους συσχετισμούς αντιδραστικών δυνάμεων πολλών αιώνων, φέρνοντας μια άνευ προηγουμένου Άνοιξη στους λαούς της Ευρώπης κατά κύματα και κατά περιόδους και τελικά σε διάφορα μέρη του κόσμου.Για παράδειγμα, το 1848 η γιγαντιαία άνοδος του νεαρού εργατικού και αγροτικού επαναστατικού κινήματος με κοινωνικούς αγώνες που μετασχημάτισαν τις κοινωνίες στα θεμέλιά τους κι ας απέτυχαν, η Παρισινή Κομμούνα του 1871 που έγινε ο φάρος της σύντομης για πρώτη φορά εργατικής εξουσίας στην πιο σύγχρονη Ιστορία της πάλης των τάξεων, παρά την τραγική της πτώση, η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 στη Ρωσία εν μέσω Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και η δημιουργία της Κομμουνιστικής Κίνας 4 χρόνια μετά από τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου το 1949.Όμως μετά την πτώση όλων σοσιαλιστικών στρατοπέδων και τη μόνιμη κρίση του καπιταλισμού στον αιώνα μας, όπως φαίνεται, επιστρέφουν τα συστήματα των αυτοκρατοριών ως συμπληρώματα, ασχέτως αν έπρεπε να μπουν στα μαθήματα της Ιστορίας και της αρχαιολογίας.Η ουσία πάντως δεν αλλάζει.Έχουν κριθεί από την Ιστορική εξέλιξη.Ας δούμε όμως κάποια σημαντικά στοιχεία και γεγονότα συνοπτικά, ποιός είναι ο λόγος που επιχειρείται πάλι η παλινόρθωση της αυτοκρατορίας απλά ως κεφαλαιοκρατορία με συγχρονισμένη βασιλεία (στο προσκήνιο ή στο παρασκήνιο δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία), που κατ' ουσίαν δεν είχε ανατραπεί ποτέ αληθινά για να το πούμε πιο σωστά.Κυρίως για τη Γαλλική Επανάσταση, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία.Τα σύννεφα μαζεύονταν από τις αρχές της Αναγέννησης, βασικά στα μέσα του 15ου και 17ου αιώνα.Μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα και για τρεις ολόκληρους αιώνες η ταξική πάλη αναδύει στην επιφάνεια μια νέα κοινωνική τάξη.Την τάξη των μεγάλων εμπόρων, των τραπεζιτών και των πρώτων βιομηχάνων.Είναι εκείνη η τάξη που την απαρτίζουν οι πρώτοι πρώην δουλοπάροικοι (οι απόγονοι) που με το πνεύμα της πονηριάς-ατομισμού και του τυχοδιωκτισμού, καταφέρνουν να ταξιδέψουν και να γνωρίσουν την τέχνη του μαζικού εμπορίου, των πειραματικών πρακτικών ανταλλαγών και των καινούργιων ανακαλύψεων στην επιστήμη της νέας μεταποίησης των αγαθών.Με τη σταδιακή κατάργηση της δουλοπαροικίας και την ιδιοποίηση των ιδεών από τους φιλοσόφους του Διαφωτισμού, αποκτούν την πολιτική εξουσία που τους έλειπε (η οικονομική ήταν δική τους χρεώνοντας για τρεις αιώνες αυτοκράτορες,  βασιλιάδες, φεουδάρχες και κάθε λογής αριστοκράτες) και καλούν τον δυσαρεστημένο και εξαθλιωμένο γαλλικό λαό σε επανάσταση κατά της μοναρχίας.Η Επανάσταση του 1789-93 προδόθηκε από την πρώτη στιγμή και μάλιστα έγινε, όπως γινόταν πάντα και στις βασιλικές αυλές.Τα εχθρικά βασίλεια με τον φόβο των μαζικών εξεγέρσεων τα κάνανε πλακάκια.Ο Ναπολέων βρέθηκε στην καλύτερη φάση (για τον μεγαλομανή εαυτό του) για την αστική τάξη που είχε κερδίσει την πολιτική εξουσία αλλά κινδύνευε από τον επαναστατημένο λαό που ζητούσε την ελευθερία, την ισότητα και την αδελφοσύνη που του έταζαν.Η πρώιμη αστική δημοκρατία δεν εγγυόταν την κατάκτησή τους.Έτσι επέλεξαν να συμβιβαστούν με ευνοϊκούς όρους με την εξίσου συμβιβασμένη νέα μοναρχία για να κρυφτούν, και μάλιστα, την αυτοκρατορία του 1804, όταν και στέφθηκε ο Ναπολέοντας (ο δήθεν επαναστάτης) αυτοκράτορας.Παρ' όλα αυτά οι "πρώτοι" Γάλλοι αστοί της εποχής, ενώ ήθελαν αγορές και κατακτούσαν τη μια χώρα μετά την άλλη με τους Ναπολεόντιους πολέμους για να ξεπεράσουν τους Άγγλους και τη Ρωσική αυτοκρατορία, κατάλαβαν και πάλι ότι οι λαοί της Ευρώπης θα επαναστατήσουν και θα τους ανατρέψουν διότι ο Ναπολέων ξέφυγε και την είχε δει Μέγας Αλέξανδρος (όχι ότι δεν το περίμεναν, το επιδίωξαν κιόλας).Έτσι στράφηκαν σε αυτούς που ήθελαν να ανατρέψουν.Η πτώση του Ναπολέοντα και η παλινόρθωση των μοναρχιών στην Ευρώπη και η Ιερά Συμμαχία, είναι δικό τους "κατόρθωμα".Όλων των ευρωπαίων αστών, οίκοθεν νοείται και των Άγγλων.Ο δε Τσάρος μπορεί να πήρε την πρωτοβουλία όμως οι συσχετισμοί ήταν υπέρ των Ευρωπαίων οι οποίοι επιδίωκαν τα δικά τους γεωπολιτικά σχέδια και τις σφαίρες επιρροής της εποχής.Όπως κι αν το δούμε, στην ουσία οι αστικές επαναστάσεις προδόθηκαν πλήρως από την αρχή τους και αυτή η ιστορική οπισθοδρόμηση μαζί με την καταστολή του εργατικού κινήματος από τότε μέχρι και σήμερα σε όλες του τις φάσεις, δυσχεραίνει την ιστορική κίνηση.Κραυγαλέο παράδειγμα, οι κυρίαρχες δυνάμεις δεν έχουν αλλάξει και πολύ όσον αφορά τον λόγο και το κληροδοτημένο "δικαίωμα" των παλιών ισχυρών δυνάμεων που έχουν ακόμη το κύρος ανάμεσα στα υπόλοιπα έθνη, ενώ αντιθέτως, τα τελευταία, έχουν αλλάξει εκ θεμελίων.

Η ανάλυση είναι εντελώς επιγραμματική και υποκειμενική σε πολλά σημεία.